Trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay có hai nguyên tắc nhằm bảo vệ quyền con người là quyền im lặng và quyền có luật sư hình sự. Hiểu rõ và vận dụng thành thạo hai quyền này là chìa khóa giúp người bị tình nghi, bị tạm giữ hay bị can bảo vệ tối đa lợi ích hợp pháp của mình.

Quyền im lặng là gì? Cơ sở pháp lý tại việt nam

Tìm hiểu tính pháp lý về quyền im lặng

Quyền im lặng là một trong những quyền cơ bản của người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo.

Tại Việt Nam, quyền này được thể hiện rõ ràng thông qua:

Hiến pháp 2013: Khoản 1 Điều 31 quy định: “Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Người bị buộc tội có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hình sự hoặc người khác bào chữa.”
Bộ luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS) 2015: Điều 13 quy định: “Không ai bị buộc phải chứng minh là mình có tội và có quyền tự bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa…” Điều 60, 61, 62 và 64 cụ thể hóa quyền của người bị giữ, bị can, bị cáo, trong đó bao gồm quyền được biết về các quyền và nghĩa vụ của mình và quyền tự bào chữa. Mặc dù BLTTHS 2015 không sử dụng trực tiếp cụm từ “Quyền im lặng” như nhiều nước, nhưng tinh thần của nó đã được thừa nhận thông qua nguyên tắc “không ai bị buộc phải chứng minh mình có tội”.

Giá trị của quyền im lặng là nhằm ngăn chặn việc sử dụng các lời khai bị ép buộc, không tự nguyện, bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội và cân bằng quyền lực giữa cơ quan tiến hành tố tụng và người bị buộc tội.

Khi nào nên sử dụng quyền im lặng?

Trong thực tế điều tra hình sự, việc quyết định khai báo hay im lặng là một chiến lược pháp lý phức tạp. Người bị buộc tội nên im lặng hoặc chỉ khai báo sau khi đã tham vấn với luật sư hình sự khi:

Chưa hiểu rõ sự việc: Khi tâm lý hoảng loạn, chưa nắm rõ nội dung cáo buộc hoặc chứng cứ mà cơ quan điều tra đang có. Lời khai vội vàng, mâu thuẫn có thể trở thành bất lợi sau này.
Thông tin mơ hồ: Khi không chắc chắn về chi tiết sự việc, thời gian, địa điểm, hoặc mối quan hệ với những người liên quan.
Chưa có luật sư: Đây là thời điểm then chốt. Sự tham gia của luật sư hình sự sẽ đảm bảo lời khai được ghi nhận chính xác, không bị định hướng, và không bị gài bẫy tự buộc tội.

Lưu ý quan trọng: Im lặng không có nghĩa là cản trở điều tra, mà là thực hiện quyền hợp pháp của mình. Cơ quan điều tra không được phép suy luận việc im lặng là bằng chứng phạm tội.

Quyền có luật sư hình sự đảm báo tính công bằng

Cơ sở pháp lý và thời điểm luật sư tham gia

Quyền có người bào chữa là quyền thiêng liêng và không thể bị xâm phạm của người bị buộc tội.

Khoản 1 Điều 16 BLTTHS 2015 quy định bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội. Đặc biệt, Điều 78 BLTTHS quy định về thủ tục đăng ký bào chữa.

Theo Khoản 1 Điều 58, Điều 59, Điều 60 và Điều 61 BLTTHS 2015:
- Người bào chữa được tham gia tố tụng từ khi người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, bị bắt có người bị tạm giữ;
- Từ khi có quyết định khởi tố bị can đối với người bị buộc tội;
- Từ khi có quyết định tạm giữ đối với người bị tạm giữ.

Vai trò của luật sư hình sự không chỉ là người bảo vệ ở phiên tòa mà phải là người đồng hành ngay từ giai đoạn đầu của điều tra hình sự. Sự xuất hiện kịp thời của luật sư hình sự chuyên nghiệp là yếu tố then chốt quyết định đến việc bảo đảm các quyền lợi hợp pháp, bao gồm cả việc thực thi quyền im lặng một cách hiệu quả nhất.

Lợi ích khi thuê dịch vụ luật sư hình sự

Một luật sư hình sự không chỉ là người am hiểu luật mà còn là người có kinh nghiệm chiến lược trong tố tụng hình sự. Vai trò của họ bao gồm:

Luật sư hình sự sẽ tư vấn cho thân chủ nên khai gì, khai như thế nào, và khi nào nên im lặng, tránh các rủi ro pháp lý do thiếu hiểu biết.
Đảm bảo Cơ quan điều tra tuân thủ đúng trình tự, thủ tục tố tụng.
Luật sư hình sự có quyền gặp gỡ, tiếp xúc và thu thập tài liệu, chứng cứ có lợi cho thân chủ, cân bằng lại thông tin mà cơ quan điều tra đang nắm giữ.
Khi phát hiện có vi phạm quyền lợi của thân chủ, luật sư hình sự sẽ đại diện để thực hiện các thủ tục khiếu nại, kháng nghị theo luật định.

Việc có luật sư hình sự tham gia ngay từ đầu là sự khác biệt giữa việc bị định tội oan sai và việc được bảo vệ công bằng trước pháp luật.

Những sai lầm thường gặp khi bị điều tra hình sự

Nhiều người dân khi đối diện với điều tra hình sự thường phạm phải các sai lầm sau:

Cố gắng “minh oan” bằng mọi giá: Lo sợ, người bị buộc tội cố gắng khai báo quá chi tiết ngay lập tức với hy vọng cơ quan điều tra sẽ tin, nhưng không ngờ lại tự mình đưa ra các chi tiết bất lợi.
Chấp nhận ký các văn bản: Vì mệt mỏi hoặc bị áp lực, ký vào các biên bản ghi lời khai thiếu chính xác hoặc bị sửa chữa, biên bản khám xét không đúng thủ tục, làm ảnh hưởng đến quyền lợi.
Không yêu cầu luật sư ngay lập tức: Trì hoãn việc mời luật sư hình sự, bỏ lỡ “thời điểm vàng” để luật sư hình sự có thể can thiệp hiệu quả nhất, đặc biệt trong các giai đoạn tạm giữ, tạm giam.

Việc tránh những sai lầm này phụ thuộc rất lớn vào sự hướng dẫn kịp thời và chuyên nghiệp của luật sư hình sự.

Kinh nghiệm và lời khuyên cho quá trình điều tra hình sự tại việt nam

Kinh nghiệm khi tham gia tố tụng hình sự

Hãng Luật Quốc Tế Tự Do, do Luật sư Đặng Văn Dũng sáng lập và điều hành, với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực tố tụng hình sự, xin đưa ra những lời khuyên thiết thực nhằm bảo vệ tốt nhất quyền lợi của khách hàng trong quá trình điều tra hình sự.

Khi bị mời làm việc hoặc tạm giữ, người dân nên tuyên bố rõ ràng và lịch sự về việc thực hiện quyền im lặng và yêu cầu sự có mặt của luật sư hình sự trước khi trả lời bất kỳ câu hỏi nào.
Không bao giờ ký vào bất kỳ văn bản, biên bản ghi lời khai nào nếu chưa đọc kỹ, chưa hiểu rõ nội dung, hoặc khi cảm thấy bị ép buộc, mệt mỏi. Hãy yêu cầu tham khảo ý kiến của luật sư hình sự trước.

Khi nào cần liên hệ ngay với luật sư hình sự?

Sự can thiệp sớm của luật sư hình sự là yếu tố quyết định. Bạn nên liên hệ ngay lập tức với Hãng Luật Quốc Tế Tự Do khi:

Bạn nhận được giấy mời/triệu tập từ Cơ quan điều tra, Công an, Viện Kiểm sát.
Người thân của bạn bị tạm giữ, tạm giam, hoặc bị bắt trong trường hợp khẩn cấp.
Bạn đang là nhân chứng nhưng cảm thấy có nguy cơ bị chuyển thành nghi phạm hoặc bị can.

Dịch vụ hỗ trợ khách hàng của hãng luật quốc tế tự do

Chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ pháp lý toàn diện trong lĩnh vực tố tụng hình sự, bao gồm:

Tư vấn 24/7: Hướng dẫn tức thời về cách thực hiện Quyền im lặng và các quyền cơ bản khác ngay sau khi sự việc xảy ra.
Tham gia tố tụng ngay từ đầu: Đăng ký bào chữa và có mặt tại buổi làm việc, hỏi cung đầu tiên, bảo đảm tính khách quan và hợp pháp của quá trình điều tra hình sự.
Xây dựng chiến lược bào chữa: Nghiên cứu hồ sơ, thu thập chứng cứ có lợi, đề xuất chiến lược bào chữa tối ưu cho từng giai đoạn, từ điều tra đến xét xử.

Việc thuê một luật sư hình sự không phải là dấu hiệu nhận tội, mà là hành động của một công dân có ý thức, biết sử dụng công cụ pháp lý để tự bảo vệ mình trong một quá trình phức tạp như tố tụng hình sự.

Các câu hỏi thường gặp về luật sư hình sự và điều tra

“Tôi im lặng, liệu Cơ quan điều tra có coi đó là bằng chứng nhận tội không?”

Về mặt nguyên tắc pháp luật Việt Nam (Điều 13 BLTTHS), việc im lặng hoặc không đưa ra lời khai không được coi là bằng chứng để buộc tội bạn. Gánh nặng chứng minh tội phạm thuộc về Cơ quan tiến hành tố tụng. Tuy nhiên, trên thực tế điều tra hình sự, việc im lặng có thể khiến cán bộ điều tra nghi ngờ hơn. Vì vậy, việc im lặng cần phải được thực hiện cùng với việc yêu cầu có luật sư hình sự để đảm bảo Cơ quan điều tra tôn trọng quyền lợi của bạn và không kéo dài thời gian tạm giữ, tạm giam một cách bất hợp pháp.

“Khi nào tôi nên mời luật sư hình sự?”

Bạn nên mời luật sư hình sự ngay lập tức, ngay khi bạn hoặc người thân bị mời làm việc, bị tạm giữ trong trường hợp khẩn cấp, hoặc bị bắt. Việc mời luật sư hình sự càng sớm càng tốt (đặc biệt trong giai đoạn đầu của điều tra hình sự) sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của bạn tối đa, đảm bảo các thủ tục được thực hiện đúng luật và lời khai của bạn không bị làm sai lệch. Đừng chờ đến khi có quyết định khởi tố bị can.

“Nếu tôi không đủ tiền thuê luật sư hình sự, tôi có được trợ giúp pháp lý không?”

Theo BLTTHS 2015, trong một số trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa (như bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật Hình sự quy định mức hình phạt cao nhất là tử hình; người có nhược điểm về thể chất, tâm thần…), nếu bạn không mời người bào chữa, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phải yêu cầu Đoàn luật sư hình sự phân công hoặc đề nghị Trung tâm trợ giúp pháp lý cử người bào chữa cho bạn. Tuy nhiên, việc chủ động lựa chọn luật sư hình sự chuyên nghiệp thường sẽ đảm bảo sự hỗ trợ toàn diện và chất lượng hơn.

“Luật sư hình sự có được tham gia buổi hỏi cung của tôi không?”

Theo quy định của BLTTHS, sau khi đã hoàn tất thủ tục đăng ký bào chữa, luật sư hình sự có quyền tham gia hỏi cung, gặp gỡ người bị tạm giữ, bị can, bị cáo. Sự có mặt của luật sư hình sự trong buổi hỏi cung là điều kiện tiên quyết để đảm bảo quyền lợi pháp lý, ngăn chặn việc ép cung và đảm bảo tính chính xác của biên bản ghi lời khai.

Quyền im lặng và quyền có luật sư hình sự bảo đảm công bằng và minh bạch trong điều tra hình sự. Công ty Luật TNHH Hãng Luật Quốc Tế Tự Do, với đội ngũ luật sư hình sự giàu kinh nghiệm, cam kết đồng hành cùng khách hàng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bạn bằng sự tận tâm và chuyên môn cao nhất.

📍 Hãng Luật Quốc Tế Tự Do
📞Hotline:0901.109.768
📧 website: https://luattudo.com/

Quyền im lặng và quyền có luật sư hình sự trong quá trình điều tra